Aküler Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Aracınızın olmazsa olmazlarından aküleri daha iyi tanımaya ne dersiniz? Akü nedir? Ne işe yarar? Nasıl çalışır? Akü çeşitleri ve özellikleri nedir? Sulu akü ile jel akü arasında ne gibi farklılıklar vardır? Akü bakımı nasıl yapılır? Akülerin ömrünü uzatmak için ne yapmalısınız? Aküler hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda bulacaksınız.

Akü Nedir? Ne İşe Yarar?

Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak biriktiren ve gerektiğinde kullanmaya imkan veren cihazlara akü adını veriyoruz. Piyasada “batarya”, “akümülatör“, “biriktireç” ve “akım toplar” isimleriyle de anıldığını duyabileceğiniz akü, otomobilinizin kullandığı elektrik enerjisinin kaynağını oluşturuyor.

Akünün görevleri:

• Aracın hareket etmesi için marş motorunu çalıştıracak akımı veriyor.
• Araç radyosu, kaloriferler, araç içi lambaları gibi elektrik ile çalışan araçlara akım göndererek çalışmalarını sağlıyor.
• Voltaj ve amperaj dengelemesi sayesinde yüksek devirlerde alıcıların zarar görmesini engelliyor.

Akü Nasıl Çalışır?

Akünün çalışma prensibi piller ile benzerdir. Akü bir pozitif bir de negatif olmak üzere iki kutba sahiptir. Bu kutuplar araçtaki klima, silecek, radyo ve motor ateşleme sistemine bağlıdır.

Bataryanın içerisinde hücre adı verilen altı bölüm yer alıyor. Her hücrede iki elektrot takımı bulunuyor. Bir hücrede toplam 16 plaka yer alıyor Plakalar pozitif ve negatif plak olmak üzere ikiye ayrılıyor. Pozitif plakalar kurşun dioksit, negatif plakalar ise kurşun içeriyor. Kurşun oksit ile kaplı pozitif plaka elektronları içeri taşıyor, kurşundan oluşan negatif plaka ise elektronları serbest bırakıyor. Plakaların bir araya gelmesiyle sıkıştırılmış ızgaralar meydana geliyor. 

Plakalar %65’i sudan, %35’i sülfürik asitten oluşan karışım içinde yüzüyor. Bu sıvı aküde elektriği ileten elektrolit görevi görüyor. Plakaların sıvıyla etkileşimi sonucunda elektron adı verilen partiküller meydana geliyor ve elektronların ızgara içindeki hareketleri ile aracın çalışması için gerekli enerji oluşuyor.

Akü Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Aküler içeriklerine göre nikel demir, nikel kadminyum, gümüş çinko gibi çeşitlere ayrılıyor. Otomobillerde en çok kullanılan çeşidi ise kurşun-asit akü.

Kurşun asit aküler de kendi içlerinde kuru akü ve sulu akü olmak üzere ikiye ayrılıyor. En çok kullanılan sulu akü çeşidi ise Starter ya da SLI olarak adlandırılan klasik aküler.
Günümüzde Start-Stop teknolojisini kullanan araçların yaygınlaşması ile birlikte klasik akülere kıyasla daha yüksek performans, dayanıklılık ve yüksek şarj kabulüne sahip Start-Stop aküler de daha çok tercih edilmeye başlanıyor.

Sulu Akü Nedir?

Mevsim koşullarına bağlı olarak saf su eklemeniz gereken akülere sulu akü deniyor. Bu aküler bakımlı akü adıyla da anılıyor. Peki sulu akü bakımı nasıl yapılır? Sulu aküleri, özellikle yaz aylarında sık sık kontrol etmelisiniz. Bu tip aküleri kullanıyorsanız su seviyesinin plaka seviyesinin altına düşmemesine, aküyü sarsıntılardan etkilenmeyecek şekilde sabitlemeye ve şarjsız bırakmamaya da özen göstermeniz gerekiyor.

Jel Akü Nedir?

Kuru akülerin bir çeşidi olan, içerisinde jel kıvamında elektrolit bulunan akülere jel akü deniyor. “Jel akü bakımı nasıl yapılır?” diye düşünenlere iyi haber! Bakımsız akü adıyla da anılan jel aküler su ilavesi gibi ekstra bakım gerektirmiyorlar.

Jel akülerin sulu akülerden fakları:

• Jel akülerin sulu akülerden ayrılan noktalarına baktığımızda %75 daha fazla kapasiteye sahip oluşları dikkat çekiyor.
• Daha yüksek performans sunan jel akülerin fiyatları da daha yüksek.
• Jel akülerin avantajlarından bir diğeri de içerisinde sıvı bulunmadığı için sızdırma yaparak çevreye zarar verme ihtimalinin olmayışı.
• Jel akülerin sulu akülere kıyasla 4-5 kat daha uzun ömürlü oldukları biliniyor.
• Jel aküler, teknelerden güneş enerji sistemlerine geniş bir kullanım alanına sahipler.

Start-Stop Akü Nedir?

Start-Stop teknolojisiyle birlikte yeni nesil otomobillerde ihtiyaç duyulmadığında motor çalışmayı durduruyor. Yoğun trafikte ya da kırmızı ışıkta durduğunuzda motor da durduğu için maksimum yakıt verimliliği sağlanmış oluyor. 

Bu yeni nesil otomobiller için üretilmiş Start-Stop özellikli aküler ise otomobilin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sürekli olarak sağlamak için görev yapıyor. Start-Stop akünün farklarına baktığımızda yüksek şarj alma ve yüksek çevrim ömrüne sahip oluşları dikkat çekiyor.

Akü Bakımı Nasıl Yapılır?

Akülerin uzun süre işlevlerini yerine getirebilmeleri için periyodik olarak bakımlarının yapılması gerekiyor. Bakımlarını yapmadığınız akü, aracınızın performansını düşürebileceği gibi yolda kalmanıza da sebep olabiliyor. Serviste akü bakımı yaptırabileceğiniz gibi basit birkaç adımda akünüzün bakımını kendiniz de yapabilirsiniz.

1. Akü kutup başlarının temizliğinden emin olun.

Akü kutup başları oksitlendiğinde akım geçmeyeceği için aracınızın elektrik aksamı
çalışmamaya başlayacaktır. Oksitlenme sonucu otomobilinizin çekiş gücü düşebilir, ses
sistemi gibi tesisatlar zarar görebilir. Oksitlenmeyi önlemek için kutup başlarını sıcak su ya da gresle temizlemeniz gerekiyor.

2. Aküyü metallerden uzak tutmaya özen gösterin.

Aküler, hassas bir sisteme sahip oldukları için metal ile temasları halinde kısa devre yapabilirler. Yapılarını korumak için aküleri her türlü metalden uzak tutmanız gerekiyor.

3. Su seviyesini kontrol edin.

Akünün işlevlerini doğru bir şekilde yerine getirebilmesi için akü suyunu kontrol etmeniz gerekir. Akü suyu nedir? diye düşünüyorsanız kısaca açıklayalım. Akünün içerisinde yer alan asit, akü suyu olarak adlandırılır. Zamanla eksilen akü suyunun saf su ile tamamlanması gerekir. Asit, son derece tehlikeli bir madde olduğu için su eklenirken eldiven takılmalı ve huni yardımıyla su eklenmelidir. Güvenliğiniz için akü suyunu yetkili bir serviste ekletmeniz tavsiye edilir. 

4. Akü sabitleme aparatını kontrol edin.

Özellikle ağır vasıta araçlarda akü sabitleme aparatının gevşemesine ya da çıkmasına sık rastlanır. Böyle durumlarda araçlarda aşırı sarsıntı ve performans kaybı görülebilir.

5. Elektrolit seviyesini ölçün.

Elektrolit seviyesinin akü üzerinde yer alan minimum ile maksimum çizgileri arasında olması gerekiyor. Özellikle sıcak yaz mevsimlerinde elektrolit, buharlaşmanın etkisiyle eksilebiliyor. Elektrolit seviyesinin düşük olduğunu fark ettiğinizde saf su eklemeniz gerekiyor. Saf su eklerken maksimum çizgisini geçmemeye dikkat etmelisiniz. Aşırı doldurma sonucunda hücre içindeki sıvı dışarı taşarak araç içindeki kablo ve bağlantılara zarar verebilir.

6. Voltaj değerini kontrol edin.

Kapalı sistem bir akü kullanıyorsanız şarj seviyesini ölçmek için voltaj değerlerini kontrol etmelisiniz. Akünün voltaj değerinin 12.4 voltun altında olması aküyü şarj etmeniz gerektiğini gösteriyor.

Akü Bakımında Neye Dikkat Edilir?

Akünüze bakım yaparken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var.

• Akü üzerindeki havalandırma deliklerinin açık olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Akü üzerine yağ ve yakıt bulaştırmamaya dikkat edilmesi gerekir.
• Uzun süre kullanılmayan aküler kullanılmaya başlanmadan önce voltajı ve yoğunluğu ölçülmelidir.
• Kışın akünün donmasını engellemek için tam şarj yapılabilir.
• Eğer aracınızı 15-20 günden fazla kullanmayacaksanız akü kutup başlarını sökmeniz önerilir.
• Ani hava değişimleri akünün patlamasına sebep olabilir.
• Akü şarj olurken çıkardığı gazlar insan sağlığı için zararlıdır.
  

Akülerin Ömrünü Etkileyen Faktörler

Otomobilinizin aküsünden maksimum verim almak ve ömrünü uzatmak için nelere dikkat etmeniz gerekiyor?

Akülerin Depolanması 

• Akülerin raf ömrü 12 ila 18 ay arasında değişiklik gösteriyor.
• Kurşun asit akülerin boşalmış ya da kısmen boşalmış halde tutulmaması gerekiyor.
• Uzun süre depolanan akülerin 6 ayda bir şarj edilmesi gerekiyor.

Şarj Seviyesine Dikkat

Şarj seviyesinin ideal düzeyde olması akünün verimliliği için önemlidir. Aşırı şarj ve düşük şarj, akülerin ömrünün hızlı bir şekilde tükenmesine sebep olur. 

Sıcaklığın Aküye Etkisi

Aşırı yüksek ve aşırı düşük ortam sıcaklıkları akünün çalışma ömrünü kısaltır. Akü için önerilen ortam sıcaklığı 20°C-25°C’dir.

AC Gerilimler

Akülerin DC gerilim ile şarj edilmesi gerekir. AC gerilim akülerin çalışma ömrünün azaltır.

Akü Zayıflaması Nasıl Anlaşılır?

Akünüzün şarj durumunu serviste yaptıracağınız periyodik bakımlarda kontrol ettirmeyi ihmal etmemelisiniz. Yeni nesil bir otomobile sahipseniz akünün üzerinde bir gösterge göreceksiniz. Yeşil renk, aracınızda herhangi bir problem olmadığı anlamına geliyor. Göstergede siyah renk görüyorsanız akünüzü şarj etmelisiniz, beyaz renk ise akünüzü değiştirmeniz gerektiğini anlatıyor.

Akü Nasıl Şarj Olur?

Akünüzü şarj etmek için servisten destek alabilir ya da kendi imkanlarınızla akü şarj etmeyi öğrenebilirsiniz.

Adım adım akü nasıl doldurulur? 

• Akünüzü şarj etmek için akü takviye kablosu edinin.
• Dolu bir aküyü ya da şarj edilecek akünün bulunduğu aracı arabanızın yanına getirin.
• Takviye kablosunun kırmızı renkli olanını her iki akünün de + kutbuna takın.
• Siyah kablonun maşalarını da – kutuplara takın.
• Aracınızı çalıştırdığınızda akünüz dolmaya başlayacaktır. 
• Başka bir araçtan dolum yapıyorsanız akünün zayıflamaması için dolum yaptığınız aracı da çalıştırmalısınız. 

Akü Bittiğini Nasıl Anlarız?

Arabanıza binip marşa bastığınızda geç çalışıyor ve bu durum sık sık tekrarlanıyorsa akü bitmiş olabilir. Kontağı çevirdiğinizde araç göstergeleri çalışmıyorsa bu durum yine akünün bitmiş olmasından kaynaklanıyor olabilir. Akünün bittiğini gösteren en basit ipucu ise kornanın çalışmıyor oluşudur.

Akü Ne Zaman Değiştirilir?

Akünün ömrü kullanım koşullarına ve kullanım yerine göre değişiklik gösterilebilir. Binek araçlarda akünün ömrünün 4-5 yıl, ticari araçlarda ise 2-4 yıl arasında olması beklenir.

Akü Nasıl Değiştirilir?

Akülerin belli bir ömürleri vardır ve bu süre dolduğunda yenisi ile değiştirmeniz gerekir. Bir servise giderek bu işlemi yaptırabileceğiniz gibi gerekli malzemeleri edindiğinizde kendinizde kolayca aracınızın aküsünü değiştirebilirsiniz.

Aküyü değiştirmek için öncelikle akünün yerini bulmanız gerekiyor. Genellikle kaputu açtığınızda akü karşınıza çıksa da yeni nesil araçlarda akü, bagajda ya da koltuk altlarında olabiliyor. Aküyü rahat açmak için öncelikle kutup başlarını temizlemelisiniz. Bir anahtar yardımıyla önce negatif sonra pozitif kutbun bağlantısını sökmeli ve akünüzü aracınızdan çıkarmalısınız. Yeni aküyü aracınıza yerleştirebilirsiniz. Son ve en önemli aşamada pozitif (+) ve negatif (-) kutupları doğru bir şekilde bağlamanız gerekiyor.

kaynak: ikinciyeni.com